De Kleio-redactie heeft bij de syllabus een aantal suggesties om samen met de leerlingen te kijken, te lezen of te spelen.
Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor Duitsland en Europa (1918-1945)?
De sociaaldemocratische regering van Duitsland tekende de wapenstilstand en begon met de opbouw van een parlementaire democratie. De hoge herstelbetalingen en beurskrach van 1929 trokken Duitsland in een diepe economische crisis. Van de hernieuwde politieke instabiliteit profiteerde de NSDAP onder leiding van Adolf Hitler. Nadat zijn partij bij verkiezingen de grootste was geworden werd hij in 1933 benoemd tot rijkskanselier. Met terreur en propaganda nazificeerden zij de samenleving. Na de inval in Polen in 1939 werd de oorlog verklaard. Duitsland veroverde snel grote delen van Europa, waaronder Nederland. Met name Joden en Roma en Sinti werden in het Duitse Rijk systematisch uitgesloten van het openbare leven en uiteindelijk getransporteerd naar vernietigingskampen.
Kijken |
|
Babylon Berlin | Duitse serie die zich afspeelt in Berlijn aan het einde van de jaren twintig. Opkomend militarisme en communistische bewegingen kleuren het fictieve verhaal. |
Die Welle (2008) | Film geïnspireerd op het sociaalpsychologisch experiment De derde golf. |
Hitler: The Rise of Evil | Beschrijving van Hitler zijn jeugd tot aan zijn benoeming tot Rijkspresident (Behandeld in Kleioscoop, Kleio 2, 2017). |
The Great Dicator (1940) | Film door Charlie Chaplin, parodie op Adolf Hitler. |
Alone in Berlin (2016) | Film over een echtpaar in Berlijn dat zich tijdens de Tweede Wereldoorlog verzet tegen Adolf Hitler. |
Schindler’s List (1993) | Film van Steven Spielberg uit 1993 over industrieel Oscar Schindler. |
The Imitation Game (2014) | De Britse wetenschapper Alan Turing weet de Enigma-code van de nazi’s te kraken. |
Sophie Scholl – die letzten Tage (2005) | Film en boek helpen leerlingen om de jeugd in Nazi-Duitsland in een ander perspectief te zien: ze krijgen veel mee over de Hitlerjugend, maar heel weinig over het studentenverzet. |
Unsere Mütter, unsere Väter (2013) | Duitse televisieserie over de Tweede Wereldoorlog dat het verhaal vertelt van vijf twintigers die elk op een andere manier betrokken raken bij de oorlog. |
Jojo Rabbit (2019) | Satire. Jongetje is overtuigde nazi en heeft Hitler als ingebeelde vriend. Maar dan ontdekt hij iemand op zolder. |
Lezen |
|
Stefan Zweig, De wereld van gisteren | Aangrijpend verslag van de gebeurtenissen in het Interbellum door de ogen van de schrijver. |
Hans Fallada, Wat nu, kleine man. | Het verhaal speelt zich af in de roerige jaren twintig gekenmerkt door de beurskrach, massawerkloosheid en de knokploegen van de nazi’s. |
Wim de Bell, Aya van Caspel, Joost Hölscher, Wally van Hall. Bankier van het verzet. Verzetsmuseum Amsterdam, 2010. | Online strip met educatief materiaal. www.walravenvanhall.nl
|
Hans Fallada, Alleen in Berlijn (1947) | Een Duits echtpaar schrijft ansichtkaarten met anti-naziteksten. |
Inge Scholl, De Witte Roos (1955, Ned. 2005) | Verhaal over studentenverzetsgroep De Witte Roos. |
Art Spiegelman, Maus. Amsterdam, Oog & Blik/De Bezige Bij 2012. | Historische graphic novel over de vader van Spiegelman die Auschwitz meemaakte. BBC documentaire: https://www.youtube.com/watch?v=s4LIkbkSeN4
|
Spelen |
|
Secret Hitler
| Spel dat zich afspeelt in Duitsland tijdens de jaren dertig. Een team van liberalen nemen het op tegen de fascisten, die hun leider aan de macht proberen te krijgen. (Zie Kleio 7, 2017 p.14) |
Hoezeer beïnvloedde het ontstaan en het verloop van de Koude Oorlog de geschiedenis van Duitsland na de Tweede Wereldoorlog (1945-1961)?
Na de Tweede Wereldoorlog verdeelden de geallieerden Duitsland in vier bezettingszones. In de westelijke bezettingszone werd in 1949 de Bondsrepubliek Duitsland opgericht, met West-Berlijn als onderdeel ervan. In de Sovjetzone werd de Duitse Democratische Republiek opgericht, een volksdemocratie naar het model van de Sovjet-Unie. Op zoek naar politieke en economische vrijheden vluchtten DDR-burgers naar het Westen, hetgeen met de bouw van de Berlijnse muur in 1961 stopte.
Kijken |
|
Der Untergang (2004) | Duitse film over de laatste tien dagen van Adolf Hitler, gezien door de ogen van zijn secretaresse. |
Lore (2012)
| Film over Duitsland na 1945 met in de hoofdrol Lore, een veertienjarig meisje. Haar ouders zitten gevangen omdat ze nazi’s waren tijdens de oorlog. Lore gaat samen met haar broertjes en zusjes naar hun grootouders 900 km verderop. Ze lopen door het verwoeste Duitse landschap. |
Land of mine (2015) | Deens-Duitse film over de ontmijning van de Deense westkust. Na de bevrijding van Denenmarken worden (de soms nog hele jonge) Duitse krijgsgevangenen ingezet om de mijnen onschadelijk te maken. |
Das Leben der Anderen (2006) | Duitse film die zich afspeelt in Oost-Berlijn in de jaren tachtig. Een Stasi-officier krijgt de opdracht om een bekende toneelschrijver en zijn vriendin af te luisteren. In het begin van de film zit een hele geschikte scène om aan de klas te laten zien hoe het repressieve systeem van de DDR werkt. Er wordt dan een college gegeven over hoe de Stasi te werk gaat met mensen die verdacht zijn. Zij worden bijvoorbeeld de hele nacht wakker gehouden om een bekentenis af te dwingen. Als een student opmerkt dat zoiets toch onmenselijk is, krijgt hij direct een kruisje bij zijn naam. |
Death of Stalin (2007) | Dit kan passen bij ‘de DDR werd een totalitaire dictatuur naar voorbeeld van de Sovjet-Unie’. De film is een komedie, maar laat de werking van een dictatuur goed zien. |
De eerste serie ‘In Europa’ van Geert Mak. | Aflevering over DDR en over de bouw van de Muur. |
Lezen |
|
Jan Wolter Smit, De Sovjet-Unie onder Stalin (2013). | Op internet geplaatste fotostrip voor vmbo bovenbouw: http://typischvmbo.nl/?p=15 M |
Wat verklaart de hereniging van beide Duitslanden en hun succesvolle integratie in Europa (1961-1991)?
Vanaf de jaren 1960 verbeterden de relaties tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten. Toch hield de Bondsrepubliek vast aan het streven naar Duitse eenheid. In de tweede helft van de jaren 1980 probeerde Gorbatsjov de Sovjet-Unie met zijn beleid van Glasnost en Perestrojka te hervormen. In 1989 ontstond een protestbeweging voor meer vrijheid en politieke hervormingen in de DDR. Via enkele Oost-Europese landen, die in 1989 hun grenzen hadden opengesteld, trokken veel DDR-burgers naar het Westen. Op 9 november 1989 viel de Berlijnse muur. Het jaar erop, in 1990, werd Duitsland herenigd, met Berlijn als nieuwe hoofdstad. Met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie kwam in 1991 de Koude Oorlog ten einde.
Kijken |
|
Heel veel films over de DDR, op deze website zie je veel suggesties. | |
Bridge of spies (2015) | Film over een advocaat uit de Verenigde Staten die een spion moet verdedigen. |
Die stille nach dem Schuß (2000) | Het verhaal gaat over Rita Vogt, een terroriste bij de RAF. Ze moet samen met handlangers vluchten naar Oost-Duitsland. Door de val van de Berlijnse Muur komt men achter haar echte identiteit. |
Good bye, Lenin! (2003) | Duitse film over een Oost-Duitse familie wiens moeder net na de val van de muur uit een langdurige coma ontwaakt. Omdat zij wegens haar gezondheid geen stress mag ervaren houden haar kinderen de val van de muur voor haar verborgen. |
