Hendrik van Doezum is docent geschiedenis op het Lauwers College in Buitenpost. Hij is een voorvechter van goed geschiedenisonderwijs op het vmbo. In november 2022 werd hij uitgeroepen tot ‘docent geschiedenis van het jaar 2022’. Hij is een jaar lang ambassadeur voor goed geschiedenisonderwijs.
Welk nut heeft geschiedenis volgens u?
Geschiedenis gaat niet alleen over geschiedenis, maar ook over het heden en misschien nog wel meer over de toekomst. Hierin zit ook het nut van geschiedenis, het is een van de puzzelstukjes die ons kan helpen bij het begrijpen van het nu en het vormt een licht voor het pad van ieders onbekende toekomst.
Wat is volgens u het belangrijkst in het geschiedenisonderwijs?
Geschiedenis mag nooit een doel op zichzelf zijn. Het is een middel om het heden beter te begrijpen en te verklaren. Dit is een machtig middel en kan zelfs als wapen tegen je gebruikt worden. Hier kunnen en moeten we mensen tegen wapenen. Door (historische) feiten boven gevoelens te zetten, bezig te zijn met historische vaardigheden, en leren begrijpen dat niet alles direct verklaarbaar is. Soms zijn er jaren nodig om het verleden te begrijpen en moeten we het loslaten. Want het is simpel je kunt je niet vastklampen aan het verleden. Want hoe stevig je je ook vasthoudt, het is al lang weg.
Kunt u een historisch persoon die op u lijkt of waar u uzelf mee zou durven vergelijken?
Pete Conrad. Terwijl iedereen de namen van Neil Armstrong en Buzz Aldrin kent is Pete de eeuwige onbekende derde man op de maan. Daarnaast was hij een onmisbaar onderdeel van het eerste Amerikaanse ruimtestation Spacelab. Hij was een doorzetter met veel talent en deed alles met een vleugje humor. Zo sprak hij bij het afdalen van de trap van de maanlander de woorden “Whoopee! Man, that may have been a small one for Neil, but that’s a long one for me”. Dit omdat hij in vergelijking met Neil Armstrong niet zo groot was. Ook al ben ik 1 meter 93 ik hoop hetzelfde te kunnen bereiken als Pete, niet als astronaut, maar als onderwijsprofessional en dat allemaal met een vleugje humor.
Welke historisch film heeft de meeste indruk op u gemaakt?
Schindlers list. Misschien cliché maar het is een meesterwerk van begin tot eind en laat mooi zien dat het verhaal van de holocaust niet zo zwart wit is als we soms denken.
Kunt u zich nog veel herinneren van de geschiedenislessen toen u jong was?
Een van mijn basisschool leerkrachten vertelde ons over de verzetsmensen uit ons dorp en hun avonturen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit is mijn eerste herinnering aan het verhaal van het vak geschiedenis. Later heb ik genoten van de lessen op de middelbare school en kan ik talloze momenten noemen. Alleen een verhaal steekt er met kop en schouders bovenuit. Dat is hoe onze docent geschiedenis als een wolf op zoek naar zijn roedel door het lokaal bewoog en tegen de muur aanliep. Dit toneelspel was het begin van zijn uitleg over het IJzeren Gordijn en de Berlijnse Muur.
Wat is de meest recente ‘historische sensatie’ die u heeft gehad?
Het excuus voor het slavernijverleden is een historisch moment alleen is dit niet aan mij om hier hele verhalen over te vertellen. Want ik denk dat er mensen zijn die dit beter kunnen en een stem verdienen over hoe zij deze historische gebeurtenis hebben meegemaakt. Daarom kies ik de eerste Artemis missie naar de maan. Mijn droom is om een maanlanding en hopelijk ook een marslanding mee te mogen maken en dit was een eerste stap. Misschien lijkt het een kleine stap maar het is echt een hele sprong richting deze droom.
Denk u dat het werken met de 49 kenmerkende aspecten enig nut hebben voor het geschiedenisonderwijs?
Nee! Volgende vraag.
Welke historische periode spreekt u het meeste aan?
Koude Oorlog. De verhalen, gebeurtenissen, ontwikkelingen en uitvindingen van deze periode hebben mij altijd gefascineerd. Het is de periode van kernwapens, de maanlanding, en het internet. Uitvindingen die ons tot de dag van vandaag bezighouden en een grote invloed hebben op ons leven.
Wat is voor u een belangrijke lieu de mémoire?
Ik moest deze term op zoeken en bij het lezen van de betekenis kwam er een herinnering bij mij naar boven. Tijdens een bezoek aan het voormalige concentratiekamp Buchenwald liepen wij buiten het kamp door het bos. We dachten dat we verdwaald waren en half in discussie over welke kant we op moesten stopte ik in het midden van mijn zin terwijl ik verstijfd stond te kijken naar een groot gat in de grond. Aan de andere kant stond een bordje maar ik wist direct wat het was. Het was een plek waar tijdens de oorlog het as van duizenden mensen werd gedumpt. Er zijn nog tientallen plekken die je kunt schalen onder mijn plaatsen van lieu de mémoire.
Welk historisch persoon spreekt u het meest aan?
Wernher von Braun, de Nazi van NASA. Het is nu wel overduidelijk wat mijn interessegebied is. Alleen spreekt Wernher von Braun mij niet alleen aan vanwege zijn rol in de maanlanding. Het is juist de discussie rondom deze persoon die ik vaak gebruik. Geschiedenis is niet zwart-wit en tijd en context zijn heel belangrijk om het verhaal van het nu en het verleden te begrijpen.
Als u morgen een historisch onderzoek zou mogen beginnen wat zou dan het onderwerp zijn?
Er zijn talloze verhalen die ik beter zou willen vertellen en waar verdiepend onderzoek voor nodig is. Een van de onderwerpen waar ik me graag beter in zou willen verdiepen is het verhaal van de wereldtentoonstellingen en vooral die van 1889.
Welke historisch roman maakte de meeste indruk op u?
Ik ben dyslectisch en heb tot mijn 24ste levensjaar een hekel gehad aan lezen. Ik heb mijn hele literatuurdossier ook bij elkaar gebluft. Alleen is er een boek dat alles veranderde; In Europa van Geert Mak. Sindsdien is mijn aversie voor boeken weg. Je moet mij alleen alleen niet verplichten om iets te lezen. Ik lees wat ik leuk vind en me interesseert en deze insteek deel ik ook graag met mijn leerlingen.
