Op 26 juli 1581 zeggen de Staten-Generaal hun trouw aan koning Filips II op. Met andere woorden, ze ‘verlaten’ de koning. Het document staat daarom bekend als het Plakkaat van Verlatinge.
In het Plakkaat van Verlatinge stellen de Staten-Generaal dat een vorst voor zijn onderdanen moet zorgen, en niet andersom:
‘Een vorst is aangesteld tot hoofd van zijn onderdanen om hen onder zijn hoede te nemen en te beschermen, zoals een herder zijn schapen beschermt en de onderdanen zijn niet geschapen ten behoeve van de vorst om hem in alles wat hij beveelt onderdanig te zijn en als slaaf te dienen.’
Het Plakkaat beschrijft verder de tirannieke wandaden die Filips II en zijn vertegenwoordigers in de Nederlanden hebben verricht. En dat de koning niet heeft geluisterd naar de mensen die hem vroegen om daarmee te stoppen. Daarna volgt dan als een soort conclusie het besluit van de Staten-Generaal om de koning van Spanje van zijn heerschappij, jurisdictie en erfelijke aanspraken op de Nederlanden vervallen te verklaren. Alle ambtsdragers en alle ingezetenen worden ontslagen van de eed aan de koning.
Direct na het besluit van de Staten-Generaal wordt het document gedrukt en verspreid. Dat is niet alleen nodig om het besluit bekend te maken, maar ook om het de kracht van een wet te geven.
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Het Plakkaat markeert de belangrijke stap in de ontwikkeling naar een onafhankelijke Nederlandse staat. Na het besluit om de Spaanse koning te verlaten, blijkt de samenwerking met de nieuwe landsheer de hertog van Anjou geen lang leven beschoren. Daarna lukt het de Staten-Generaal niet meer om een andere vorst te vinden. Uiteindelijk geven ze de zoektocht op en besluiten dat ze ook zonder landsheer kunnen. Vanaf 1588 gaan de noordelijke Nederlanden daarom zelfstandig verder als de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
Meer informatie over het Plakkaat van Verlatinge, het plakkaat in modern Nederlands en lessen over het onderwerp: zie deze link.
