In haar ‘Hortus deliciarum’ (‘Tuin der verrukkingen’), een encyclopedie, vatte Herrad von Landsberg, abdis van het klooster Hohenburg in de Elzas, tussen 1175 en 1195 met veel illustraties de kennis van die tijd samen, met het oog op het onderwijs aan de kloosterzusters. De afbeelding hieronder kreeg de titel ‘Rad van Fortuin’:
Toelichting
Deze illustratie toont het “Rad van Fortuin”, een belangrijk middeleeuws concept dat de wisselvalligheden van het leven verbeeldt. In het midden zien we een wiel met daarop een koning in verschillende posities: bovenaan zit hij in volle glorie met kroon en koninklijke attributen; rechts zien we hem dalend terwijl hij zijn waardigheid begint te verliezen; onderaan ligt hij volledig gevallen en vernederd; en links begint hij weer op te klimmen naar macht. Links zit vrouwe Fortuna die het rad bestuurt en bepaalt wie stijgt en wie valt.
De afbeelding diende als krachtige morele les voor de kloosterzusters: aardse macht en succes zijn tijdelijk en instabiel, en hoe machtig iemand ook is, het rad van Fortuna zal uiteindelijk draaien. Dit versterkte de christelijke leer over de vergankelijkheid van wereldlijke macht en het belang van spirituele boven materiële rijkdom.
