De rooms-katholieke leider Schaepman merkt over de Encycliek Rerum Novarum het volgende op
Men heeft geprobeerd de ijzeren loonwet van Ricardo en Lasalle voor een leugen uit te maken, maar nog steeds bestaat zij, nog steeds geldt in werkelijkheid: het gemiddelde loon is het onontbeerlijke om te leven, het onontbeerlijke dat normaal nodig is voor het voortbestaan en de voortplanting. Het gemiddelde loon komt in ieder geval niet uit boven wat normaal nodig is; als het door de wet van vraag en aanbod daalt, dan moet het leven, het dagelijks leven van de werknemer zich daarbij aanpassen. Door deze ijzeren loonwet heeft men de werknemer gemaakt tot iemand, die – zoals je dat noemt – leeft van de hand in de tand. (…)
Maar er is meer. De ijzeren loonwet en de strijd tussen arbeid en kapitaal zijn onafscheidelijk met elkaar verbonden. Uit het misbruik van het kapitaal is de ijzeren loonwet geboren en de ijzeren loonwet heeft arbeid en kapitaal gemaakt tot broers, die met elkaar vechten en die elkaar des te feller haten, omdat zij in Gods orde broers zijn. Dat misbruik van het kapitaal vindt zijn oorsprong in die noodlottige dwaling, die alleen winst beschouwt als vrucht van arbeid; winst hetzij van de ondernemer hetzij van het kapitaal, hetzij van beiden. Die dwaling die het loon rekent tot de onvermijdelijke onkostenposten en die vindt, dat de vruchten van de arbeid verkregen worden door verlies van krachten. Deze dwaling, die geleid heeft tot het ontstaan van de schandelijke woeker, die de Encycliek met zo’n felle bewoordingen brandmerkt, die dwaling heeft een einde gemaakt aan de verhouding, de broederlijke verhouding tussen wat je vroeger noemde de patroon en de arbeider; zij heeft de laatste gemaakt tot een instrument om winst te behalen, niet tot medewerker, die hij in beginsel is en eigenlijk moet zijn.
ontleend aan: H.J.A.M. Schaepman, ’Rerum Novarum’. rede over de jongste Encycliek van Z.H. Paus Leo XIII in: De sociale kwestie Rerum Novarum: een verkenning in verleden en toekomst, Kampen 1991, pag. 62–63
