Centraal staat de keuze die veel Molukkers in de periode 1941-1950 hebben moeten maken. Strijden zij tegen de Japanse bezetter? Sluiten zij zich aan bij de Indonesische nationalisten? Blijven zij trouw aan het Nederlandse bestuur of steunen ze het streven naar een onafhankelijke Molukse staat?
Wat?
Leerlingen gaan een nieuwsuitzending of een vlog maken over een onderdeel van deze periode. De vorm is vrij: als leerlingen een ander idee hebben dan hierboven kan dat ook, zolang het idee maar aansluit bij de succescriteria. De succescriteria worden samen met de klas door de leerlingen zélf opgesteld. Aan de hand van tussentijdse peerfeedback passen leerlingen hun product aan zodat het nog beter wordt. Gedurende de opdracht proberen ze dit alles vanuit het perspectief van een Molukker te doen.
Waarom?
Het doel is om leerlingen te laten inleven in de verschillende keuzes die inwoners van de Molukken in deze periode moeten maken. Door de aangeleverde bronnen en eigen onderzoek begrijpen zij welke keuzes er gemaakt kunnen worden. Daarnaast draagt de opdracht bij aan de versteviging van de informatievaardigheden van leerlingen (informatie zoeken, selecteren, beoordelen op betrouwbaarheid en presenteren).
Voor wie?
De opdracht is bedoeld voor leerlingen in de derde klas van vmbo-t, havo en vwo.
Wanneer?
Past bij de kenmerkende aspecten het voeren van twee wereldoorlogen, verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering en vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme. Het sluit ook aan op het (school)examenprogramma van vmbo-t. Speelt in de periode 1942-1950 ten tijde van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië, de onafhankelijkheidstijd van Indonesië en het streven naar een onafhankelijke Molukse staat.
Hoe lang?
4-5 lessen van 50-60 minuten
Hoe werkt het?
Leerlingen onderzoeken als presentator of ‘influencer’ meerdere perspectieven bij inwoners van de Molukken en maken op basis daarvan een journaal of vlog. Zo ontdekken ze dat er naast loyaliteit ook veel haat en woede was ten opzichte van de Nederlanders. In het eindproduct komen minstens twee perspectieven aan bod: loyaliteit aan en verzet tegen de Japanse bezetting, het Indonesische onafhankelijkheidsstreven, de Nederlandse kolonisator en het streven naar een onafhankelijke Molukse staat. Er wordt beoordeeld op inleving, bronselectie en -vermelding, historische weergave van Molukse perspectieven bij thema’s zoals hierboven genoemd, originaliteit en algehele kwaliteit.
Dit is een groepsopdracht. In de eerste les wordt de opdracht duidelijk uitgelegd en wordt samen met de leerlingen een lege rubric ingevuld, op basis van de onderdelen hierboven. Voor elk onderdeel worden per groepje succescriteria voor ‘onvoldoende’, ‘voldoende’ en ‘goed’ opgesteld. In verband met de tijd kan ook gekozen worden voor één onderdeel per groepje en dat presenteren aan de klas, of alleen de ‘voldoende’ succescriteria opstellen. De rest vult de docent dan aan.
Als de succescriteria helder worden relevante bronnen uitgedeeld in een envelop met daarop ‘classified information’ waaruit leerlingen informatie moeten selecteren die relevant is voor hun product. Vervolgens schrijven ze een ruwe schets en verdelen ze de taken voor de uitvoering. In de tweede en derde les schrijven de leerlingen een script en verwerken ze de informatie van de voorgaande lessen hierin. Aan het begin van de vierde les voorzien groepjes elkaars scripts van peerfeedback op basis van de door henzelf gemaakte rubric. Stuur aan op serieus en eerlijk nakijken en geef bijvoorbeeld aan dat er drie tips en drie tops moeten worden meegegeven (maak hiervoor desnoods een klein formulier). Met behulp van die tips herzien de groepjes hun eigen werk. Afhankelijk van bijvoorbeeld het tempo of het verschil vmbo-t/vwo kun je kiezen voor een vijfde les om het eindproduct af te maken en de journaals en vlogs af te spelen in de klas. Uiteindelijk beoordeelt de docent met behulp van dezelfde rubric het werk.
Wat levert het op?
Door het maken van deze opdracht verdiepen leerlingen zich in de periode 1941-1950 op de Molukken en integreren ze thema’s als verzet, collaboratie en aanpassing tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië en de dekolonisatie van Indonesië met elkaar. Het sluit aan bij de actuele ontwikkelingen rondom de Nederlandse koloniale geschiedenis en bewustzijn over de rol van Nederland daarin. Leerlingen werken samen dus ontwikkelen hun samenwerkingsvaardigheden en werken met bronnen. Door zich in te leven in een andere tijd en andere mensen oefenen leerlingen met standplaatsgebondenheid. Door de opdracht in een ‘moderne’ vorm te gieten (vlog, maar ook journaal) is het voor de leerlingen een toegankelijke manier om zich te verdiepen in de geschiedenis. De eindproducten zijn leuk om met elkaar te bekijken.
Verder lezen:
Henk Smeets, In Nederland Gebleven (Uitgeverij Bakker, 2006).
