Cees van der Kooij (12 juli 1943 – 26 juli 2023)
Op 26 juli jl. overleed Cees van de Kooij. Cees heeft heel veel betekend voor de VGN. Hij zette zich vele jaren in voor de kwaliteit van geschiedenisonderwijs op de basisschool en de lerarenopleidingen. Dat begon toen hij docent geschiedenis werd aan de Hanze Hogeschool in Groningen, toen nog de Rijkspedagogische Academie, waar hij tot het eind van zijn onderwijsloopbaan werkzaam was in Post-HBO-opleidingen met cursussen voor management en wereldoriëntatie.
Al snel startte Cees met het schrijven van artikelen over geschiedenisonderwijs en werd hij lid van de commissie PaBo van de VGN. In de commissie behartigde hij het belang van inhoudelijk en didactisch goed geschiedenisonderwijs. Hij nam het initiatief voor het maken van consumentenrapporten van geschiedenismethodes voor de basisschool, die jarenlang zijn gebruikt door scholen en door docenten en studenten van pabo’s.
Daarnaast gaf Cees lezingen over jeugdliteratuur, organiseerde hij studiedagen, schreef hij boekbesprekingen en introduceerde hij themanummers van Kleio over geschiedenis in het basisonderwijs. Het bestuur eerde hem in 1993 met de Huib de Ruyterprijs voor zijn tomeloze inzet voor goed geschiedenisonderwijs.
De belangrijkste publicatie van Cees voor het onderwijs is het handboek voor de pabo’s, waarin studenten sinds 1986 een stevige basis krijgen voor het verzorgen van goed geschiedenisonderwijs. De eerste druk verscheen in 1986, onder de titel Verleden, Heden, Toekomst. Sinds 2009 schreef hij dit boek samen met Marjan de Groot-Reuvekamp onder een nieuwe titel Geschiedenis & Samenleving, kennisbasis inhoud en didactiek. De vijfde druk van deze editie verscheen in 2021. Daarmee hebben duizenden studenten kennisgemaakt met de beginselen van geschiedenisdidactiek, zoals Cees die opgezet heeft in samenwerking met zijn studenten aan de Hanzehogeschool in Groningen. Generaties studenten zijn onderwezen met zijn Beeldvormingsschema, een didactiek om geschiedenis tastbaar en zichtbaar te maken. Onlangs was Cees nog betrokken bij plannen voor weer een nieuwe druk van Geschiedenis & Samenleving.
In 2001 maakte Cees deel uit van de Commissie Historische en Maatschappelijke Vorming, waarin hij aan de wieg stond van de introductie van de tien tijdvakken in het geschiedenisonderwijs, waarmee een begin werd gemaakt met doorlopende leerlijnen van basis- naar voortgezet onderwijs.
Vanaf 2003 heeft Cees ruim 15 jaar een uitgebreide digitale Nieuwsbrief geschreven, Historie Gesignaleerd, waarin hij maandelijks alles samenvatte wat over geschiedenis verscheen in tijdschriften, kranten en boeken. Deze nieuwsbrieven, die vaak de 100 pagina’s overschreden, bereikten honderden abonnees. Ongelofelijk hoeveel zaken Cees wist te vermelden en te duiden, van politieke actualiteit tot jeugdliteratuur, historische boeken voor jongeren en tentoonstellingen.
Tussen 2016 en 2019 was Cees binnen de VGN actief als secretaris van een werkgroep die de visie van geschiedenisdocenten op hun vak heeft beschreven. Daarvoor organiseerde hij talloze bijeenkomsten, waarin hij vooral een verbindende factor was tussen uiteenlopende ideeën. Dit heeft geresulteerd in de publicaties van Bij de Tijd 1, 2 en 3. Vooral deel 3: Geschiedenisonderwijs voor de toekomst wordt nog steeds door docenten en curriculumontwikkelaars geraadpleegd.
Heel bijzonder waren de Ravensbrückreizen die Cees organiseerde voor pabostudenten, de verhalenvertellers van de toekomst. Hiervoor werkte Cees samen met Herinneringscentrum Kamp Westerbork, het Landelijk Steunpunt Gastsprekers WOII – Heden, het Comité Vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück, de VGN en de Gedenkstätte in Ravensbrück. Cees heeft bij deze reizen verschillende workshops verzorgd. Het centrale thema daarin was: “hoe kunnen de leerkrachten op de basisschool “het verhaal ”zo goed mogelijk aan hun leerlingen vertellen”. Als geen ander had Cees goed contact met de overlevenden en was hij in staat hun verhaal te vertalen voor de onderwijspraktijk.
Het vertellen van verhalen stond bij Cees altijd centraal. Ook in twee andere projecten waarvoor Cees zich inzette: Het Verhaal Centraal, in samenwerking met Hunebedcentrum en Kamp Westerbork en het Straatnamenproject, in zijn woonplaats Roden, met verhalen van verzetsstrijders en oorlogsslachtoffers die in de jaren 40-45 zijn omgekomen.
Cees heeft zich tot op hoge leeftijd, schijnbaar onvermoeibaar ingezet voor de kwaliteit van het geschiedenisonderwijs. Daarnaast was hij aimabel, aardig, belangstellend en altijd bereid ondersteuning te bieden. De VGN kon dan ook altijd een beroep op hem doen. Het was de passie van Cees om het geschiedenisonderwijs in Nederland te verbeteren en daaraan leverde hij meer dan vijftig jaar een zeer waardevolle bijdrage.
Ons rest dankbaarheid. We zullen hem niet vergeten.
Marjan de Groot-Reuvekamp,
Voorzitter VGN – ’s-Hertogenbosch, 27-07-2023
