In Kleio 5, 2022 verscheen een artikel van Arie Wilschut over de Kenmerkende aspecten. VGN-lid Robin van Rossum stuurde een brief die naast dit artikel is gepubliceerd. Helaas zijn er wat fouten in geslopen. Hieronder de juiste versie.
Kenmerkende aspecten?
Dit jaar ben ik toch nog het ‘slachtoffer’ geworden van de willekeur van een geschiedenisdocent die optreedt als tweede corrector. Wat keurt hij goed of fout als het gaat om de formulering van de kenmerkende aspecten door mijn leerlingen op hun havo-examen? Ik gebruik een lesmethode waarin helder en kort de kenmerkende aspecten worden genoemd en uitgewerkt. Waar mijn leerlingen op het CSE exact die korte formuleringen gebruikten, keurde de tweede corrector die steevast af en dat kostte mijn examenleerlingen veel punten, hoewel hij de cruciale onderbouwing van hun kenmerkend-aspect-keuze bij het andere vraagdeel (terecht) al had goedgekeurd.
Het vakspecifieke CITO-correctievoorschrift op dit onderdeel blijft vaag: ‘… een letterlijke weergave daarvan [is] niet vereist.’ Wat volstaat hier? Hoe kort mag de ‘juiste omschrijving’ zijn? Niet duidelijk. Mijn onvrede staat niet op zichzelf, ook in andere commentaren valt regelmatig kritiek te lezen op het ‘kunstje’ en het gebrek aan eenduidigheid in de eisen en het correctiemodel. Juist dit reproductieve onderdeel van de geschiedenisleerstof is dus afhankelijk van de voorkeur van de individuele geschiedenisdocent.
Het is tenenkrommend hoe het correctievoorschrift hier welwillend is, maar feitelijk tekortschiet en docenten noopt tot eindeloze discussies en leerlingen tóch nog gefrustreerd lange zinnen uit het hoofd leren om zeker te zijn van hun zaak, al dan niet daartoe aangespoord door hun ijverige docenten. Dat was niet de bedoeling van de kenmerkende aspecten, zo betoogt ook geschiedenisdidacticus Arie Wilschut in Kleio 5 nog eens met nadruk.
Het gebruik van de volledige formulering van de kenmerkende aspecten is werkzaam in de les en examenvoorbereiding, maar het in het hoofd stampen ervan schiet zijn doel echt voorbij. Laten we dit eindigen, het slaat nergens op en het is niet te doen. Ik doe een voorstel tot:
- het publiceren van een lijst met standaard korte versies van de KA in de syllabus (of waarin met een weblink wordt verwezen naar een document met deze korte formuleringen), en/of:
- het bijvoegen van een lijst met standaard korte versies van de KA bij het CSE, en/of:
- het ondubbelzinnig vermelden in het examencorrectievoorschrift hoe omgegaan moet worden met korte omschrijvingen van het KA, en welke vorm van korte omschrijvingen volstaat.
Robin van Rossum, VSO Daaf Geluk, Haarlem
