In 1579 publiceert de katholieke geleerde Dirk Coornhert in een politiek geschrift een gesprek dat hij heeft met Nicolaas van der Laen, een van de calvinistische burgemeesters van Haarlem:
Coornhert: Niet alleen ik, maar iedereen heeft het tot nu toe zo begrepen dat met de Pacificatie van Gent alle Nederlanders vrijheid van geweten hebben verworven.
Van der Laen: Zo is het goed begrepen: men heeft vrijheid van geweten verworven. Maar is dat hetzelfde als dat aan iedereen het geloof en de uitoefening daarvan zijn toegestaan, zoals men maar wil? Zo vat ik dat zeker niet op!
Coornhert: Zo vat ik dat wel degelijk op! Tenzij men wil zeggen dat men door de Pacificatie van Gent alleen in naam een vrijheid heeft verworven, maar niet werkelijk.
Van der Laen: Nu mag toch ook iedereen ongestraft geloven wat hij wil?
Coornhert: Dat mocht van tevoren ook. Wie had het kunnen beletten? Noch keizer, noch koning, noch paus, noch kardinaal, noch de inquisitie, noch wie dan ook. Als wij nu niet meer vrijheid hebben dan de vrijheid die we al hadden: welk voordeel brengt ons de Pacificatie van Gent dan op dit punt?
